Gešraskanir, sem eru raskanir į gešheilbrigši, eru algengar og hafa fylgt mannkyninu frį örófi alda. Mešferš, hugmyndafręši og višhorf til gešraskana tengjast menningu og ašstęšum hverju sinni. Alžjóšaheilbrigšismįlastofnunin telur aš 22-24% ķbśa vestręnna landa žjįist af gešheilbrigšisvanda einhvern tķma į ęvinni. Gešraskanir kosta ķslensku žjóšina um 30 milljarša į įri hverju įsamt žvķ aš höggva stór skörš ķ mannauš žjóšarinnar.Gešraskanir og gešręnir kvillar eru algengir og allir geta žjįšst af žeim. Gešraskanir hafa vķštęk įhrif į allt samfélagiš og ekki sķst į ašstandendur sem oft hafa gleymst.Eftirfarandi einkenni geta komiš fram hjį žeim sem žjįst af gešröskunum og hjį žeim sem upplifa erfišleika:
· Mikill kvķši,ótti og žjįning
· Lķkamleg einkenni, t.d. breytingar į matarlyst og einkenni frį taugakerfi lķkamans
· Svefntruflanir
· Truflanir į hegšan, samskiptum og tengslum
· Lękkaš/hękkaš/flatneskjulegt gešslag · Ofskynjanir og ranghugmyndir
· Óróleiki, einangrun og/eša ofsaköst
· Sjįlfsvķgsatferli
· Vonleysi
Mikilvęgt er aš hafa ķ huga aš hęgt er aš minnka flest neikvęš einkenni gešraskanna og mešferšir eru almennt įrangursrķkar.Hér er nokkrar tegundir gešraskana:Žunglyndi:
Žunglyndi er algeng gešröskun og Landlęknisembęttiš įętlar aš um 12-15.000 manns į Ķslandi žjįist af žunglyndi į hverjum tķma. Alžjóšaheilbrigšismįlastofnunin telur žunglyndi vera fjórša stęrsta heilbrigšisvandamįl heimsins og aš žaš viršist fara vaxandi.Žunglyndi getur veriš skilgreint sem stöšugt lękkaš gešslag žar sem einstaklingurinn hefur misst hęfileikann til žess aš glešjast yfir hlutum og atburšum sem įšur vöktu įnęgju. Žessu fylgir einnig vonleysi um aš lķšanin muni batna. Mešferšir viš žunglyndi eru taldar įrangursrķkar og geta veitt góšan bata.Helstu einkenni žunglyndis eru:
· žreyta og/eša lķkamlegir verkir
· Skortur į frumkvęši
· Erfišleikar meš aš taka įkvaršanir
· Pirringur og reiši
· Svefntruflanir
· Breytingar į matarlyst
· Breytingar į kynžörf
· Sjįlfsvķgshugsanir/sjįlfsvķgatferli
Engin ein skżring viršst vera į žunglyndi, heldur er lķklegt aš um samspil margra žįtta sé aš ręša. Sįlfręšilegir žęttir, umhverfisžęttir, lķkamlegir sjśkdómar og lķkamlegt įstand, erfšir, streita, aukaverkanir lyfja, ašrar gešraskanir og vķmuefnaneysla eru žeir žęttir sem geta haft įhrif į hvort aš žunglyndi žróast.
Tališ er aš um 1% žjóšarinnar séu meš gešhvörf. Gešhvörf kallast žaš žegar manneskja sveiflast milli oflętis og žunglyndis, gešhęšar og gešlęgšar. Langur tķmi getur lišiš į milli gešsveifla og į žeim tķmabilum er einstaklingurinn heill į geši. Ef sjśklingur er įn mešferšar mį bśast viš 7-15 stórum sveiflum um ęvina. Sumir veikjast žó ašeins einu sinni. Framgangur gešhvarfa er einstaklingsbundinn og er žvķ erfitt aš alhęfa um hversu mörgum gešsveiflum fólk mį bśast viš, hve lengi žęr standa yfir og hve langur tķmi lķšur į milli žeirra. Fyrsta gešsveiflan kemur oft ķ kjölfar aukins įlags eša įfalls. Lengi hefur veriš tališ aš gešhvörf séu algengari hjį skapandi fólki meš frjótt ķmyndunarafl og margir af įstsęlustu listamönnum heimsins eru taldir hafa žjįšst af gešhvörfum, t.d. Virginia Woolf, Sylvia Plath og Sting, Helstu einkenni gešhvarfa mį skipta ķ tvo hópa annars vegar · Žunglyndi, en einkenni žunglyndis hafa įšur komiš fram. · Og hins vegar er žaš örlyndi sem lżsir sér eftirfarandi: · Hękkaš gešslag, minnkuš svefnžörf og hrašar hugsanir · Aukin lķkamleg og andleg vellķšan · Óžol gagnvart įreiti · Oft stutt skil į milli gleši og reiši, įnęgju og ęsings · Oft yfiržyrmandi framkoma · Hįar hugmyndir og góš fęrni ķ aš sannfęra ašra · Minnkuš fęrni ķ aš hlusta į ašra · Minnkuš dómgreind - óskżr skil į milli eigin hugarheims og raunveruleika Gešhvörf II er einnig til, en sś gešröskun hefur einkenni sem ekki eru eins afgerandi og einkenni gešhvarfa. Örlyndissveiflur eru oft vęgari og sjaldgęfari, en gešröskunin einkennist meira af žunglyndi og nišursveiflum. Orsakir gešhvarfa eru ekki alveg ljósar en rannsóknir benda til aš um samspil nokkurra žįtta sé aš ręša. Tališ er aš mešferš sé įrangursrķk en hśn veršur aš vera samstarfsverkefni į milli mešferšarašila, sjśklings og ašstandenda hans. | |||
Gešklofi |
1% žjóšarinnar er talin žjįst af gešklofa (schizophrenia). Eitt helsta einkenni gešklofa er breytt raunveruleikaskyn sem oft hefur įhrif į hegšun og andlegt įstand. Gešklofi er ekki einn sjśkdómur heldur sjśkdómsheilkenni, en žaš žżšir aš einkennin eru margvķsleg og einstaklingsbundin. Višbrögš samfélagsins til žeirra sem žjįst af gešklofa hafa oft veriš neikvęš og fordómafull og žvķ er mikilvęgt er aš fręša almenning um gešklofa. Almenningur viršist oft halda aš fólk meš gešklofa sé ofbeldishneigt, en rannsóknir sżna aš tķšni slķkrar hegšunar er ekki meiri heldur en gengur og gerist į mešal almennings. Helstu einkenni gešklofa eru: · Ranghugmyndir, ofskynjanir og óskipulegt tal · Tilfinningaleg flatneskja og einangrun · Fęlni og ofsahręšsla gagnvart umhverfinu · Félagsleg einangrun og lķtil tengsl · Minnkuš virkni, hęgagangur og įhugaleysi · Einbeitingarleysi · Višvarandi kvķši · Žunglyndi · Sjįlfsvķgsatferli · Vanhirša į sjįlfum sér og umhverfi sķnu Įn mešferšar er hętt viš aš sjśkdómseinkenni įgerist, en margir sem finna fyrir einkennum gešklofa leita sér seint hjįlpar. Mešferš er talin įrangursrķk, sérstaklega ef unniš er aš žvķ aš nį tökum į einkennum sjśkdómsins og meš žvķ aš višhalda tengslaneti viš ašstandendur og vini. |
Ašrir algengir gešsjśkdómar eru m.a.:
· Kvķši
· Félagsfęlni Viš fórum einnig ķ heimsókn į gešhjįlp
Um Félagiš Gešhjįlp |
Gešhjįlp var stofnaš 9.október 1979 og er félag žeirra sem žurfa eša hafa žurft ašstoš vegna gešręnna vandamįla, ašstandenda žeirra, og annarra sem lįta sig gešheilbrigšismįl varša. Tilgangur félagsins er aš bęta hag žeirra sem eiga viš gešręn vandamįl aš strķša svo og ašstandenda žeirra. |
Flokkur: Vķsindi og fręši | Žrišjudagur, 14. nóvember 2006 (breytt kl. 01:49) | Facebook
Sķšur
- Kenningu um frįvik beitt til aš skilgreina frįvik og tengja gešsjśkum.
- Umfjöllun um hópinn, śt frį hugmyndinni um frįvikshegšun
- Reynslusaga gešsjśks manns
- Hvaš segir kennslubókin um mįliš
- Samantekt, mat og nišurstaša
- Persónuleg reynsla
- Félagsleg staša gešsjśkra
- Thomas Szasz
- Helstu stofnanir tengdar gešsjśkdómum
- Fyrirlesturinn
- [ Fleiri fastar sķšur ]
Tenglar
Greinar um gešveiki
Greinar um gešveiki
Myndbönd
Żmis myndbönd
Sķšur tengdar frįvikum
- Öryrkjabandalagið Gešveikir eru 50% af öryrkjum
- Tollurinn Tollurinn
- Kvennaathvarfið Vefsķša Kvennaathvarfsins
- Lögreglan Heimasķša Lögreglunnar
- Frávikssíða Margrétar kennara Aš sjįlfsögšu dįsamleg sķša
Sķšur tengdar gešheilsu
- Stundartafla CoDa og upplýsingar .
- Bloggsíða um geðfatlaða Sķša svipuš okkar
- Ged.is Nafniš segir sig sjįlft, góšur vefur.
- Persóna.is Frįbęr vefur um allt sem tengist sįlinni
- Doktor.is Fróšlegur vefur um żmislegt tengt gešheilsu
- Geðheilsa.net Spjallsamfélag fyrir fólk meš gešręn vandamįl & ašstandendur žeirra
- Geðhjálp Vefur félagasamtakanna Gešhjįlp
Spurt er
Heimsóknir
Flettingar
- Ķ dag (25.4.): 1
- Sl. sólarhring: 1
- Sl. viku: 1
- Frį upphafi: 377
Annaš
- Innlit ķ dag: 1
- Innlit sl. viku: 1
- Gestir ķ dag: 1
- IP-tölur ķ dag: 1
Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar